بحث این نوشته درباره‌ی شیوه‌ی نوشتن و پاس داشتن فارسی نمی‌باشد. قصد بر باز کردن بحث استفاده از همزه یا «ی» برای حالت «مضاف کلمه‌های مختوم به های غیر ملفوظ» نیست. نمی‌خواهیم حرفی از حذف «های غیر ملفوظ در الحاق به یای مصدری» به میان بیاید. مسئله‌ی مورد بحث این نوشته ساده‌تر از دعوای قدیمی فرهنگ‌ستان زبان و ادب فارسی با اهالی فرهنگ و ادب است. مسئله کم‌رنگی قلم و شکل نوشتار فارسی در دنیای دیجیتال است و این مهم فارغ از دستور زبان فارسی است. پس بهتر است درستی «خانه‌ی ما» یا «خانهٔ ما» و بحث «همیشه‌گی» یا «همیشگی» و این دست بگومگوهای ادبی را به اهلش بسپاریم و حرف از مهجور ماندن نویسه‌ها و علامت‌های فارسی در دنیای مجازی را پیش بکشیم. بیاید ببینیم نویسه‌های «ک» با سرکش رویش، «ی» با دو نقطه زیرش، «ء»، «ؤ»، «ئ»، «أ»، «ه» و علامت‌های غیر فارسی چه طور سر از زندگی روزمره‌ی ایرانیان درآورده‌اند و چه نقشی بازی می‌کنند که حتا روزنامه‌نگاران –به عنوان کسانی که لحظه‌ها را با نویسه‌ها و واج‌ها و کلمه‌ها می‌گذرانند- از آن غافل‌اند:
روسی
هیاتهای روسی و چینی از هتل کوبورگ محل مذاکرات خارج شدند. روز کاری آنها گویا تمام شده
— Amir Paivar (@amirpaivar) July 17, 2014
مسئله تنها به استفاده از حرفهای عربی در نوشته‌ی فارسی ختم نمی‌شود. استفاده از عددها غیر فارسی‌ای چون 1، 2 و 3 (عددهای انگلیسی) یا ۴، ۵ و ۶ (عددهای عربی) یا نشانه‌های غیر فارسی چون “ یا ‘ و … در نوشته‌های فارسی به چشم می‌خورد. برخی از این کوتاهی‌ها و سهل‌انگاری‌ها در رسانه‌های حرفهای چون بی‌بی‌سی فارسی نیز به چشم می‌خورد و گاهی دردسرساز می‌شود؛ شاید به مشکل ممیز اعشاری در عددهای فارسی برخورده باشید. این مشکل زمان استفاده از شیوه‌های نوشتاری غیر استاندارد رخ می‌دهد و ۲۰٫۵ را ۵٫۲۰ می‌نویسد.
چه باید کرد تا فضای وب فارسی -و به صورت گسترده‌تر دنیای دیجیتال فارسی- از این ناهمگونی و بی‌بند و باری نوشتاری خارج شود. بی‌شک ساده‌ترین راه، استفاده از یک استاندارد فراگیر برای حل این معضل است؛ اما کدام استاندارد می‌تواند جواب‌گوی نیاز کاربران باشد که هم خط فارسی را پاس بدارد و هم کاربرد داشته باشد.
مشکل استاندارسازی مربوط به امروز و دیروز نیست و نباید ناتوانی و کم‌کاری دولت در این زمینه را کم انگاشت. شاید اگر اعتراض‌های شرکت «فارسی‌وب شریف» نبود ویندوز ۸ هم به سرنوشت تلخ صفحه‌کلید فارسی غیر استاندارد نسخه‌های دیگر ویندوز دچار می‌شد. این شرکت که با همکاری سازمان استاندارد ایران گام مهمی در راستای استاندارسازی صفحه‌کلید فارسی برداشته بود پس از اعلام نمایندگی از سوی ایران در سازمان یونی‌کد به صفحه‌کلید پیشنهادی ویندوز اعتراض کرد و امروز در نسخه‌های ویندوز ۸ صفحه‌کلیدی با نام Persian Standard اضافه شده است.
این شرکت با داشتن ۶ عضو از ۱۱ عضو در کمیسون استاندارد چیدمان حروف و علائم فارسی نقش مهمی در تحقیق و استانداردسازی صفحه‌کلید فارسی ایفا کرده است. در استاندار ۹۱۴۷ سازمان استاندارد محل قرار گرفتن دکمه‌ها و نشانه‌ها روی صفحه کلید مشخص شدند و فارسی‌سازی نویسه‌ها انجام شده است. مجال پرداختن به شیوه‌ی استانداردسازی صفحه‌کلید نیست اما هر صفحه‌کلید بر اساس معیارهای مختلفی چون بسامد حرف و خط‌الرسم آن زبان استانداردسازی می‌شد که این کار در استاندارد حاضر انجام نشده است و در متن سند استاندارد آمده است:
تصویر سمت چپ اطلاعاتی درباره‌ی تفاوت این دو استاندارد رایج را در صفحه‌کلید لاتین نشان می‌دهد. مسافت طی شده برای نوشتن ۲۳ صفحه (معادل ۳۳۶۸۳ کلمه) در استاندارد QWERTY بیش از ۸۵۰ متر است در حالی که در استاندارد Dvorak حدود ۵۰۰ متر است. به علاوه در استاندارد Dvorak کارایی انگشتان و استفاده از ردیف‌های صفحه‌کلید و … بهینه‌تر است.
به هر روی پس از سال‌های بلاتکیفی از ۸ اردی‌بهشت ۱۳۸۶ صفحه‌کلید استاندارد فارسی از استاندارد ۲۹۰۱ (مربوط به طرز قرار گرفتن حروف و علائم زبان فارسی روی صفحه‌کلید رایانه مصوب سال ۱۳۷۳) به استاندارد ۹۱۴۷ تغییر پیدا کرد. هر چند این چیدمان بهینه‌ترین حالت ممکن نیست اما بهتر از ناهمگونی رو به رشد آن زمان بود و انتشار سند استاندارد باعث شد تا برنامه‌نویسان و دست‌اندرکاران حوزه‌ی فن‌آوری نسبت به استانداردسازی صفحه‌کلیدها دست به کار شوند و صفحه‌کلیدهای استاندارد را تولید کنند.
در زیر می‌توانید نمایی از صفحه‌کلید استاندارد ۹۱۴۷ مصوب سازمان استاندار ایران (ISIRI) را ببینید:
آموزش نصب صفحه‌کلید فارسی
پ.ن:
این مقاله ویرایش نشده‌ی مقاله‌ای است با عنوان «راهنمای نصب صفحه کلید فارسی استاندارد» در رادیو زمانه
پیام